Явление VIIIХлестаков, городничий и Добчинский. Городничий, вошед, останавливается. Оба в испуге смотрят несколько минут один на другого, выпучив глаза. |
Sceno VIIIĤlestakov, la urbestro kaj Dobĉinskij. La urbestro, enirinte haltas. Ambaŭ timigite rigardas en la daŭro de kelkaj minuioj unu la alian per larĝe malfermitaj okuloj. |
| Городничий (немного оправившись и протянув руки по швам). Желаю здравствовать! | Urbestro (iom trankviliĝinte kaj streĉinte la manojn laŭlonge de la femuroj). Mi havas la honoron saluti! |
| Хлестаков (кланяется). Мое почтение… | Ĥlestakov (salutas). Bonan tagon. |
| Городничий. Извините. | Urbestro. Pardonu. |
| Хлестаков. Ничего… | Ĥlestakov. Ne malhelpas. |
| Городничий. Обязанность моя, как градоначальника здешнего города, заботиться о том, чтобы проезжающим и всем благородным людям никаких притеснений… | Urbestro. Kiel urbestro de la ĉi-tiea urbo mi havas la devon zorgi pri tio, ke al la traveturantoj kaj al ĉiuj noblaj homoj estu nenia premado. |
| Хлестаков (сначала немного заикается, но к концу речи говорит громко). Да что ж делать? Я не виноват… Я, право, заплачу… Мне пришлют из деревни. Бобчинский выглядывает из дверей. Он больше виноват: говядину мне подает такую твердую, как бревно; а суп — он черт знает чего плеснул туда, я должен был выбросить его за окно. Он меня морит голодом по целым дням… Чай такой странный, воняет рыбой, а не чаем. За что ж я… Вот новость! |
Ĥlestakov (komence iom balbutas, sed en la fino parolas laŭte). Sed kion fari?.. Mi ne estas kulpa… Mi vere… mi pagos… Oni sendos al mi el la vilaĝo. Bobĉinskij enrigardas tra la pordo. Li pli estas kulpa: viandon li donas al mi tiel malmolan kiel trabo; kaj la supo — la diablo scias, kion li tien enverŝis, mi devis elĵeti ĝin tra la fenestro. Li turmentas min per malsato tutajn tagojn… la teo tiel stranga: havas la odoron de fiŝo, ne de teo. Por kio do mi… Jen interese! |
| Городничий (робея). Извините, я, право, не виноват. На рынке у меня говядина всегда хорошая. Привозят холмогорские купцы, люди трезвые и поведения хорошего. Я уж не знаю, откуда он берет такую. А если что не так, то… Позвольте мне предложить вам переехать со мною на другую квартиру. | Urbestro (ektimante). Pardonu, mi vere ne estas kulpa. En la bazaro ĉe mi la viando ĉiam estas bona. Alveturigas ĝin ĥolmogoraj komercistoj, homoj sobraj kaj de bona konduto. Mi jam ne scias, de kie li prenas tian. Kaj se io ne estas en ordo, tiam… Permesu al mi proponi al vi transiĝi kun mi en alian loĝejon. |
| Хлестаков. Нет, не хочу! Я знаю, что значит на другую квартиру: то есть в тюрьму. Да какое вы имеете право? Да как вы смеете?.. Да вот я… Я служу в Петербурге. (Бодрится). Я, я, я… | Ĥlestakov. Ne, mi ne volas! Mi scias, kion signifas «en alian loĝejon»: tio estas — en malliberejon. Sed kian rajton vi havas? Sed kiel vi kuraĝas? Jen mi… Mi servas en Peterburgo… (Faras al si kuraĝon). Mi, mi, mi… |
| Городничий (в сторону). О господи ты боже, какой сердитый! Все узнал, все рассказали проклятые купцы! | Urbestro (al si mem). Ho, sankta mia Dio, kia kolero! Li ĉion eksciis, ĉion rakontis la malbenitaj komercistoj! |
| Хлестаков (храбрясь). Да вот вы хоть тут со всей своей командой — не пойду! Я прямо к министру! (Стучит кулаком по столу). Что вы? Что вы? | Ĥlestakov (montrante sin kuraĝa). Sed venu vi eĉ kun via tuta helpantaro — mi ne iros. Mi skribos rekte al la ministro! (Frapas per la pugno sur la tablon). Kion vi pensas? Kion vi pensas? |
| Городничий (вытянувшись и дрожа всем телом). Помилуйте, не погубите! Жена, дети маленькие… не сделайте несчастным человека. | Urbestro (streĉinte sin kaj tremante per la tuta korpo). Indulgu min, ne pereigu! edzino, malgrandaj infanoj… ne malfeliĉigu homon. |
| Хлестаков. Нет, я не хочу! Вот еще? мне какое дело? Оттого, что у вас жена и дети, я должен идти в тюрьму, вот прекрасно!
Бобчинский выглядывает в дверь и в испуге прячется. Нет, благодарю покорно, не хочу. |
Ĥlestakov. Ne, mi ne volas. Jen ankoraŭ! Kio ĝi min interesas? Pro tio, ke vi havas edzinon kaj infanojn, mi devas iri en malliberejon, jen bele! Bobĉinskij enrigardas tra la pordo kaj timigite sin kaŝas. Ne, mi humile vin dankas, mi ne volas. |
| Городничий (дрожа). По неопытности, ей–богу по неопытности. Недостаточность состояния… Сами извольте посудить: казенного жалованья не хватает даже на чай и сахар. Если ж и были какие взятки, то самая малость: к столу что-нибудь да на пару платья. Что же до унтер–офицерской вдовы, занимающейся купечеством, которую я будто бы высек, то это клевета, ей–богу клевета. Это выдумали злодеи мои; это такой народ, что на жизнь мою готовы покуситься. | Urbestro (tremante). Pro nesperteco, per Dio, pro nesperteco. Nesufiĉeco de la havo… Mem volu juĝi: la ofica salajro ne sufiĉas eĉ por teo kaj sukero. Kaj se estis iaj subaĉetoj, kredu, ke nur la plej bagatelaj: io por la tablo aŭ por vesta garnituro. Kaj koncerne la suboficiran vidvinon, kiu okupas sin per komercado, kaj pri kiu oni diras, ke mi ŝin vergis, tio ĉi estas kalumnio, per Dio, kalumnio. Tion ĉi elpensis miaj malamikoj; ili estas tiaj homoj, ke ili estas pretaj fari atencon kontraŭ mia vivo. |
| Хлестаков. Да что? мне нет никакого дела до них. (В размышлении). Я не знаю, однако ж, зачем вы говорите о злодеях или о какой–то унтер–офицерской вдове… Унтер–офицерская жена совсем другое, а меня вы не смеете высечь, до этого вам далеко… Вот еще! смотри ты какой!.. Я заплачу, заплачу деньги, но у меня теперь нет. Я потому и сижу здесь, что у меня нет ни копейки. | Ĥlestakov. Sed kio? ili min tute ne interesas… (meditante). Mi tamen ne scias, por kio vi parolas pri malamikoj aŭ pri ia suboficira vidvino… Suboficira edzino estas tute alia afero, sed min vi ne havas la rajton vergi, tre malproksime estas ĝis tio… Jen ankoraŭ! Vidu, kia li estas! Mi pagos, mi pagos la monon, sed nun mi ne havas. Ĝuste tial mi tie ĉi sidas, ke mi eĉ kopekon ne havas. |
| Городничий (в сторону). О, тонкая штука! Эк куда метнул! какого туману напустил! разбери кто хочет! Не знаешь, с какой стороны и приняться. Ну да уж попробовать не куды пошло! Что будет, то будет, попробовать на авось. (Вслух). Если вы точно имеет нужду в деньгах или в чем другом, то я готов служить свою минуту. Моя обязанность помогать проезжающим. |
Urbestro (al si mem). Ho, rafinita peco! Jen, kien li ĵetis! Kian nebulon li ellasis! Orientiĝu, kiu volas! Oni ne scias eĉ de kia flanko aliri. Nu, sed mi jam provos, kiel ajn ĝi iros! Kio estos, tio estos, mi provos trafe-maltrafe. (Laŭte). Se vi efektive havas mankon de mono aŭ de io alia, mi estas preta servi tuj. Mia devo estas helpi la traveturantojn. |
| Хлестаков. Дайте, дайте мне взаймы! Я сейчас же расплачусь с трактирщиком. Мне бы только рублей двести или хоть даже и меньше. | Ĥlestakov. Donu, donu al mi prunte! Mi tuj kvitiĝos kun la mastro de la restoracio. Mi bezonus nur ĉirkaŭ ducent rublojn, aŭ povus esti, eĉ malpli. |
| Городничий (поднося бумажки). Ровно двести рублей, хоть и не трудитесь считать.Ровно двести рублей, хоть и не трудитесь считать. | Urbestro (donante al li paperetojn). Ĝuste ducent rubloj, vi eĉ ne bezonas kalkuli. |
| Хлестаков (принимая деньги). Покорнейше благодарю. Я вам тотчас пришлю их из деревни… у меня это вдруг… Я вижу, вы благородный человек. Теперь другое дело. | Ĥlestakov (prenante la monon). Mi humile vin dankas. Mi tuj sendos ĝin al vi el la vilaĝo… Mi ĉion faras subite… Mi vidas, vi estas nobla homo. Nun estas alia afero. |
| Городничий (в сторону). Ну, слава богу! деньги взял. Дело, кажется, пойдет теперь на лад. Я таки ему вместо двухсот четыреста ввернул. | Urbestro (al si mem). Nu, dank' al Dio! la monon li prenis. Ŝajnas al mi, ke la afero nun iros en ordo. Kaj mi lerte, anstataŭ ducent rubloj, enŝovis al li kvarcent. |
| Хлестаков. Эй, Осип!
Осип входит. Позови сюда трактирного слугу! (К городничему и Добчинскому). А что же вы стоите? Сделайте милость, садитесь. (Добчинскому). Садитесь, прошу покорнейше. |
Ĥlestakov. He, Osip! Osip eniras. Voku ĉi tien la restoracian servanton. (Al la urbestro kaj Dobĉinskij). Sed kial do vi staras? Estu afablaj, sidiĝu. (Al Dobĉinskij). Sidiĝu, mi humile vin petas. |
| Городничий. Ничего, мы и так постоим. | Urbestro. Ne malhelpas, ni ankaŭ tiel povas stari. |
| Хлестаков. Сделайте милость, садитесь. Я теперь вижу совершенно откровенность вашего нрава и радушие, а то, признаюсь, я уж думал, что вы пришли с тем, чтобы меня… (Добчинскому). Садитесь.
Городничий и Добчинский садятся. Бобчинский выглядывает в дверь и прислушивается. |
Ĥlestakov. Estu afablaj, sidiĝu. Mi vidas nun perfekte la senkaŝecon de via karaklero kaj vian bonkorecon; kaj antaŭe, mi konfesas, mi jam pensis, ke vi venis por min… (Al Dobĉinskij) Sidiĝu! La urbestro kaj Dobĉinskij sidiĝas. Bobĉinskij enrigardas tra la pordo kaj subaŭskultas. |
| Городничий (в сторону). Нужно быть посмелее. Он хочет, чтобы считали его инкогнитом. Хорошо, подпустим и мы турусы; прикинемся, как будто совсем и не знаем, что он за человек. (Вслух). Мы, прохаживаясь по делам должности, вот с Петром Ивановичем Добчинским, здешним помещиком, зашли нарочно в гостиницу, чтобы осведомиться, хорошо ли содержатся проезжающие, потому что я не так, как иной городничий, которому ни до чего дела нет; но я, кроме должности, еще и по христианскому человеколюбию хочу, чтобы всякому смертному оказывался хороший прием, — и вот, как будто в награду, случай доставил такое приятное знакомство. |
Urbestro (al si mem). Oni devas esti pli kuraĝa. Li volas, ke oni vidu en li inkogniton. Bone, ni ankaŭ ŝajnigu nin malsaĝaj: ni ŝajnigu, kvazaŭ ni tute ne scias, kia homo li estas. (Laŭte). Ni, promenante pro oficaj aferoj jen kun Pjotr Ivanoviĉ Dobĉinskij, ĉi tiea bienhavanto, eniris intence en la hotelon, por rigardi, ĉu la traveturantoj estas bone zorgataj, ĉar mi estas ne tia, kiel alia urbestro, kiun nenio interesas; sed mi, krom la ofica devo, ankoraŭ pro kristana homamo volas, ke al ĉiu mortemulo estu farata bona akcepto, — kaj jen, kvazaŭ rekompence, la okazo alportis al mi tian agrablan konatiĝon. |
| Хлестаков. Я тоже сам очень рад. Без вас я, признаюсь, долго бы просидел здесь: совсем не знал, чем заплатить. | Ĥlestakov. Mi mem ankaŭ estas tre ĝoja. Sen vi mi konfesas, mi longe tie ĉi sidus: mi tute ne sciis, per kio pagi. |
| Городничий (в сторону). Да, рассказывай, не знал, чем заплатить? (Вслух). Осмелюсь ли спросить: куда и в какие места ехать изволите? | Urbestro (al si mem). Jes, rakontu! ne sciis, per kio pagi! (Laŭte). Ĉu mi povas kuraĝi demandi vin: kien kaj al kiaj lokoj vi havas la afablecon veturi? |
| Хлестаков. Я еду в Саратовскую губернию, в собственную деревню. | Ĥlestakov. Mi veturas en la Saratovan gubernion, en mian propran vilaĝon. |
| Городничий (в сторону, с лицом, принимающим ироническое выражение). В Саратовскую губернию! А? и не покраснеет! О, да с ним нужно ухо востро. (Вслух). Благое дело изволили предпринять. Ведь вот относительно дороги: говорят, с одной стороны, неприятности насчет задержки лошадей, а ведь, с другой стороны, развлеченье для ума. Ведь вы, чай, больше для собственного удовольствия едете? |
Urbestro (al si mem, kun vizaĝo ironia). En la Saratovan gubernion! Ha! Kaj li eĉ ne ruĝiĝas! Ho, kun li oni devas esti singarda! (Laŭte). Bonan aferon vi afable entreprenis. Jen ekzemple koncerne la vojon: oni diras, de unu flanko, ke ekzistas malagrablaĵoj pro neakurata ricevado de ĉevaloj, kaj tamen de la dua flanko oni havas ja amuzon por la saĝo. Vi ja, mi pensas, veturas pli pro propra plezuro? |
| Хлестаков. Нет, батюшка меня требует. Рассердился старик, что до сих пор ничего не выслужил в Петербурге. Он думает, что так вот приехал да сейчас тебе Владимира в петлицу и дадут. Нет, я бы послал его самого потолкаться в канцелярию. | Ĥlestakov. Ne, la patro min postulas. La maljunulo ekkoleris, ke mi ĝis nun nenion atingis per mia servado en Peterburgo. Li pensas, ke jen apenaŭ vi alveturis, oni tuj donas al vi la Vladimiran ordenon en la butontruon. Ne, mi sendus lin mem puŝiĝadi en la kancelario. |
| Городничий (в сторону). Прошу посмотреть, какие пули отливает! и старика отца приплел! (Вслух). И на долгое время изволите ехать? | Urbestro (al si mem). Mi petas rigardi, kiajn kuglojn li fandas! Eĉ la maljunan patron altrenis! (Laŭte). Kaj por longa tempo vi afable veturas? |
| Хлестаков. Право, не знаю. Ведь мой отец упрям и глуп, старый хрен, как бревно. Я ему прямо скажу: как хотите, я не могу жить без Петербурга. За что ж, в самом деле, я должен погубить жизнь с мужиками? Теперь не те потребности, душа моя жаждет просвещения. | Ĥlestakov. Vere, mi ne scias. Mia patro, la maljuna tedulo, estas ja obstina kaj malsaĝa, kiel trabo. Mi rekte diros al li: kiel vi volas, sed mi ne povas vivi sen Peterburgo. Kial do, efektive, mi devas pereigi mian vivon kun kampuloj? Nun la bezonoj estas aliaj; mia animo avidas klerecon. |
| Городничий (в сторону). Славно завязал узелок! Врет, врет — и нигде не оборвется! А ведь какой невзрачный, низенький, кажется, ногтем бы придавил его. Ну, да, постой, ты у меня проговоришься. Я тебя уж заставлю побольше рассказать! (Вслух). Справедливо изволили заметить. Что можно сделать в глуши? Ведь вот хоть бы здесь: ночь не спишь, стараешься для отечества, не жалеешь ничего, а награда неизвестно еще когда будет. (Окидывает глазами комнату). Кажется, эта комната несколько сыра? |
Urbestro (al si mem). Bravege li ligis la fadenon! Mensogas, mensogas — kaj nenie ĝi ŝiriĝas! Kaj ja tia seneksteraĵa, malalta, ŝajnas, ke per la ungo oni povus lin dispremi. Tamen atendu! Vi elbabilos. Mi jam devigos vin rakonti pli multe! (Laŭte). Tute juste vi afable diris. Kion oni povas fari en dezerta loko? Jen ekzemple ĉi tie: vi eĉ en la nokto ne dormas, vi klopodas pro la patrujo, ŝparas nenian laboron, kaj rekompenco — kiu scias, ĉu ĝi, iam venos. (Ĉirkaŭrigardas per la okulo la ĉambron). Ŝajnas al mi, ke tiu ĉi ĉambro estas iom malseka? |
| Хлестаков. Скверная комната, и клопы такие, каких я нигде не видывал: как собаки кусают. | Ĥlestakov. Abomena ĉambro, kaj cimoj tiaj, kiajn mi nenie vidis: ili mordas kiel hundoj. |
| Городничий. Скажите, такой просвещенный гость, и терпит — от кого же? — от каких–нибудь негодных клопов, которым бы и на свет не следовало родиться. Никак, даже темно в этой комнате? | Urbestro. Nu, rigardu, tia klera gasto, kaj li suferas de kiu? de iaj sentaŭgaj cimoj, kiuj eĉ naskiĝi en la mondon ne devus! Ŝajnas al mi, ke estas eĉ mallume en tiu ĉi ĉambro? |
| Хлестаков. Да, совсем темно. Хозяин завел обыкновение не отпускать свечей. Иногда что–нибудь хочется сделать, почитать или придет фантазия сочинить что–нибудь, — не могу: темно, темно. | Ĥlestakov. Jes, tute mallume. La mastro faris al si la kutimon ne doni kandelojn. Iafoje oni volas ion fari, iom legi, aŭ venas la fantazio ion verki — mi ne povas: estas mallume, mallume. |
| Городничий. Осмелюсь ли просить вас… но нет, я недостоин. | Urbestro. Ĉu mi devas kuragi vin peti… sed ne, mi ne estas inda. |
| Хлестаков. А что? | Ĥlestakov. Kion do? |
| Городничий. Нет, нет, недостоин, недостоин! | Urbestro. Ne, ne! mi ne estas inda, ne inda! |
| Хлестаков. Да что ж такое? | Ĥlestakov. Sed kion do? |
| Городничий. Я бы дерзнул… У меня в доме есть прекрасная для вас комната, светлая, покойная… Но нет, чувствую сам, это уж слишком большая честь… Не рассердитесь — ей-богу, от простоты души предложил. | Urbestro. Mi kuraĝus… Ĉe mi en la domo estas por vi bela ĉambro, luma, trankvila… Sed ne, mi sentas mem, ĝi estus jam tro granda honoro… Ne koleru — per Dio, nur pro simpleco de mia koro mi tion ĉi proponis. |
| Хлестаков. Напротив, извольте, я с удовольствием. Мне гораздо приятнее в приватном доме, чем в этом кабаке. | Ĥlestakov. Kontraŭe, mi konsentas, mi akceptas kun plezuro. Al mi estas multe pli agrable en privata domo, ol en tiu ĉi drinkejo. |
| Городничий. А уж я так буду рад! А уж как жена обрадуется! У меня уже такой нрав: гостеприимство с самого детства, особливо если гость просвещенный человек. Не подумайте, чтобы я говорил это из лести; нет, не имею этого порока, от полноты души выражаюсь. | Urbestro. Kaj mi, ha kiel mi estos ĝoja! Kaj kiel forte nun ĝojiĝos mia edzino! Mi jam havas tian karakleron: gastameco de la plej frua infaneco, precipe se la gasto estas klera homo. Ne pensu, ke mi eble diras tion ĉi pro flatado; ne, mi havas tiun ĉi malvirton, mi esprimas min el la profundeco de mia koro. |
| Хлестаков. Покорно благодарю. Я сам тоже — я не люблю людей двуличных. Мне очень нравятся ваша откровенность и радушие, и я бы, признаюсь, больше бы ничего и не требовал, как только оказывай мне преданность и уваженье, уваженье и преданность. | Ĥlestakov. Mi humile vin dankas. Mi mem ankaŭ — mi ne amas homojn duvizaĝajn. Al mi tre plaĉas via senkaŝeco kaj bonkoreco, kaj mi, mi konfesas, nenion pli postulus, krom ke oni montru al mi sindonecon kaj estimon, estimon kaj sindonecon. |